Truyện Kiều – Nguyễn Du || Phần 11: Kim Trọng đi tìm Kiều

Hoài Thanh nói về “Truyện Kiều” như sau: “Cái đẹp ở “Đoạn trường tân thanh” cái chất thơ bàng bạc ở trong “Truyện Kiều” cũng cần phải được cảm thấy một cách hồn nhiên. Cứ phân tích cứ giảng giải nó sẽ tan đi. Đến đây phải im hơi phaỉ nhẹ bước mới hòng nhận thấy cái đẹp khi dịu dàng thùy mị khi tráng lệ huy hoàng” (Nghìn thu vọng mãi Hoài Thanh. Tháng 3-1974) “Truyện Kiều” trước hết là tiếng kêu bi thương một lời nguyền rủa một giấc mơ tất cả bắt nguồn từ tấm lòng yêu thương vô hạn đối với con người. Tiếp nhận “Truyện Kiều” qua “cảm hứng tố cáo chế độ phong kiến” Hoài Thanh đề cao “Từ Hải đã thực hiện một cách gián tiếp ước mơ có lẽ tha thiết nhất trong cuộc đời của Nguyễn Du”. Đó chính là ước mơ công lý “Giữa cuộc đời cơ cực của Kiều Từ Hải đã xuất hiện như một vì sao lạ làm sáng rực cả đời Kiều”

Lan Khai cho rằng cái đẹp của “Truyện Kiều” là ở chỗ nó diễn đạt được “cái hay nhất của lòng người qua thời gian cái con người vĩnh viễn”:

Lưu Trọng Lư tiếp nhận Truyện Kiều với đầy đủ nghĩa “Kiều như một người của nhân tính muôn thuở”.

Xuân Diệu với tư cách là một nhà thơ ông có những rung động thật rằng “Chết mà không nhục mà còn đánh lại quân thù cho đến hơi thở cuối cùng rồi ngang nhiên đứng sững đó. Từ Hải chết đứng bao nhiêu người vùng lên đã bao phen chết đứng. Nhưng qua đời này đến đời nọ gián tiếp rồi trực tiếp họ đều đóng góp cho cuộc cách mạng cuối cùng thành công: cách mạng vô sản!” Đó chính là cảm hứng xuất phát từ hiện thực rối ren thối nát của một thời đại đã qua.

Nỗi nàng tai nạn đã đầy,
Nỗi chàng Kim Trọng bầy chầy mới thương.
Từ ngày muôn dặm phù tang,
Nửa năm ở đất Liêu Dương lại nhà.
Vội sang vườn Thúy dò la,
Nhìn xem phong cảnh nay đà khác xưa.
Đầy vườn cỏ mọc lau thưa,
Song trăng quạnh quẽ vách mưa rã rời.
Trước sau nào thấy bóng người,
Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông.
Xập xè én liệng lầu không,
Cỏ lan mặt đất rêu phong dấu giày.
Cuối tường gai góc mọc đầy,
Đi về này những lối này năm xưa.
Chung quanh lặng ngắt như tờ,
Nỗi niềm tâm sự bây giờ hỏi ai?
Láng giềng có kẻ sang chơi,
Lân la sẽ hỏi một hai sự tình.
Hỏi ông, ông mắc tụng đình,
Hỏi nàng, nàng đã bán mình chuộc cha.
Hỏi nhà, nhà đã dời xa,
Hỏi chàng Vương với cùng là Thúy Vân.
Đều là sa sút khó khăn,
May thuê viết mướn kiếm ăn lần hồi.
Điều đâu sét đánh lưng trời,
Thoắt nghe chàng thoắt rụng rời xiết bao!
Vội han di trú nơi cao,
Đánh đường chàng mới tìm vào tận nơi.
Nhà tranh vách đất tả tơi,
Lau treo rèm nát trúc cài phên thưa.
Một sân đất cỏ dầm mưa,
Càng ngao ngán nỗi càng ngơ ngẩn đường!
Đánh liều lên tiếng ngoài tường,
Chàng Vương nghe tiếng vội vàng chạy ra.
Dắt tay vội rước vào nhà,
Mái sau viên ngoại ông bà ra ngay.
Khóc than kể hết niềm tây:
Chàng ôi biết nỗi nước này cho chưa?
Kiều nhi phận mỏng như tờ,
Một lời đã lỗi tóc tơ với chàng!
Gặp cơn gia biến lạ dường,
Bán mình nó phải tìm đường cứu cha…

…Vâng ra ngoại nhậm Lâm truy,
Quan sơn nghìn dặm thế nhi một đoàn.
Cầm đường ngày tháng thanh nhàn,
Sớm khuya tiếng hạc tiếng đàn tiêu dao.
Phòng xuân trướng rủ anh đào,
Nàng Vân nằm bỗng chiêm bao thấy nàng.
Tỉnh ra mới rỉ cùng chàng,
Nghe lời chàng cũng hai đường tin nghi.
Nọ Lâm thanh với Lâm truy,
Khác nhau một chữ hoặc khi có lầm.
Trong cơ thanh khí tương tầm,
Ở đây hoặc có giai âm chăng là?…

…Những là nấn ná đợi tin,
Nắng mưa biết đã mấy phen đổi dời
Năm mây bỗng thấy chiếu trời,
Khâm ban sắc chỉ đến nơi rành rành.
Kim thì cải nhậm Nam bình,
Chàng Vương cũng cải nhậm thành Châu dương.
Sắm xanh xe ngựa vội vàng,
Hai nhà cùng thuận một đường phó quan.
Xảy nghe thế giặc đã tan,
Sóng êm Phúc kiến lửa tàn Chiết giang.
Được tin Kim mới rủ Vương,
Tiện đường cùng lại tìm nàng sau xưa.
Hàng Châu đến đó bây giờ,
Thật tin hỏi được tóc tơ rành rành.
Rằng: Ngày hôm nọ giao binh,
Thất cơ Từ đã thu linh trận tiền.
Nàng Kiều công cả chẳng đền,
Lệnh quan lại bắt ép duyên thổ tù.
Nàng đà gieo ngọc trầm châu,
Sông Tiền đường đó ấy mồ hồng nhan!
Thương ôi! không hợp mà tan,
Một nhà vinh hiển riêng oan một nàng!
Chiêu hồn thiết vị lễ thường,
Giải oan lập một đàn tràng bên sông.
Ngọn triều non bạc trùng trùng,
Vời trông còn tưởng cánh hồng lúc gieo.
Tình thâm bể thảm lạ điều,
Nào hồn tinh vệ biết theo chốn nào?