Ngâm thơ Tao Đàn – Chuyện tình TTKH
T.T.Kh là bút danh của một nhà thơ ẩn danh trong phong trào Thơ mới (1930–1945), hiện vẫn chưa rõ lai lịch, giới tính cụ thể. Nhiều nhà văn và nhà thơ cho rằng đây là Trần Thị Khánh, tác giả bài thơ “Hai sắc hoa Ti-gôn” nổi tiếng, một số khác cho rằng tác giả tên thật là Phạm Thị Sứ, một nữ sinh trường Đồng Khánh tại Hà Nội. Một giả thuyết khác chỉ ra nhà thơ Thâm Tâm đã sáng tác ra bài thơ, nhờ một người em gái đến tòa soạn đăng với tên T.T.K.H. và người phụ nữ đó là Trần Thị Khánh.
Tháng 7 năm 1937, tuần báo Tiểu thuyết thứ Bảy ở Hà Nội đăng truyện ngắn “Hoa Ti gôn”[1] của nhà văn Thanh Châu. Khoảng 2 tháng sau, “tòa soạn nhận được một phong bì dán kín do một thiếu phụ trạc 20 tuổi, dáng bé nhỏ, thuỳ mị, nét mặt u buồn mang đến gửi cho chủ bút tờ báo trên, trong ấy chỉ vỏn vẹn có bài thơ ‘Hai sắc hoa ti gôn’, dưới ký tên là T.T.Kh… Có thể nói đây là lần duy nhất người thiếu phụ ấy xuất hiện”…[2]. Bài thơ có những câu sau:
…Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
Ái ân lạt lẽo của chồng tôi,
Mà từng thu chết, từng thu chết
Vẫn giấu trong tim bóng một người…
Trần Thị Khánh là người yêu của Thâm Tâm. Hai người yêu nhau, nhưng biết không lấy được nhau nên đã giữ kín mối tình, để đỡ phiền đến gia đình sau này.
T.T.Kh chỉ đăng trên tờ Tiểu thuyết thứ Bảy ba bài thơ là:
“Hai sắc hoa Ti-gôn” (đăng ngày 23 tháng 9 năm 1937). Bà Trần Thị Khánh đọc truyện ngắn Hoa ti-gôn của Thanh Châu (tờ Tiểu thuyết thứ bảy, số tháng 9-1937), xúc động, tự thổ lộ câu chuyện riêng bằng bài thơ Hai sắc hoa ti-gôn
“Bài thơ thứ nhất” (đăng ngày 23 tháng 11 năm 1937). Hai sắc hoa Ti-gôn đăng lên đã gây xôn xao trong làng văn chương như nhà văn Hoài Thanh ghi nhận. Để giải thích lý do viết bài thơ này, T.T.Kh. gửi đến toà soạn một bài nữa, với tiêu đề là Bài thơ thứ nhất, tâc giả cũng viết tặng riêng Thâm Tâm bài thơ có tên Đan áo.
Bài thơ cuối cùng” (đăng ngày 30 tháng 10 năm 1938). Thâm Tâm gửi báo Phụ nữ đăng bài thơ Đan áo để minh chứng rằng T.T.Kh. chính là người yêu của mình mà không có sự đồng ý của T.T.Kh. T.T.Kh viết tiếp một bài thơ khác lấy tiêu đề Bài thơ cuối cùng gửi đăng Tiểu thuyết thứ bảy, với những lời lẽ trách móc. Đây cũng là lần cuối tác giả ẩn danh này xuất hiện trước công chúng.
Hai sắc hoa tigôn
Một mùa thu trước, mỗi hoàng hôn
Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn,
Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc,
Tôi chờ người đến với yêu đương.
Người ấy thường hay ngắm lạnh lùng
Dải đường xa vút bóng chiều phong,
Và phương trời thẳm mờ sương, cát,
Tay vít dây hoa trắng chạnh lòng.
Người ấy thường hay vuốt tóc tôi,
Thở dài trong lúc thấy tôi vui,
Bảo rằng: “Hoa, dáng như tim vỡ,
Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi!”
Thuở ấy, nào tôi đã hiểu gì
Cánh hoa tan tác của sinh ly,
Cho nên cười đáp: “Màu hoa trắng
Là chút lòng trong chẳng biến suy”
Đâu biết lần đi một lỡ làng,
Dưới trời đau khổ chết yêu đương.
Người xa xăm quá! – Tôi buồn lắm,
Trong một ngày vui pháo nhuộm đường…
Từ đấy, thu rồi, thu lại thu,
Lòng tôi còn giá đến bao giờ
Chồng tôi vẫn biết tôi thương nhớ…
Người ấy, cho nên vẫn hững hờ.
Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
Ái ân lạt lẽo của chồng tôi,
Mà từng thu chết, từng thu chết,
Vẫn giấu trong tim bóng “một người”.
Buồn quá! hôm nay xem tiểu thuyết
Thấy ai cũng ví cánh hoa xưa
Nhưng hồng tựa trái tim tan vỡ.
Và đỏ như màu máu thắm pha!
Tôi nhớ lời người đã bảo tôi
Một mùa thu trước rất xa xôi…
Đến nay tôi hiểu thì tôi đã,
Làm lỡ tình duyên cũ mất rồi!
Tôi sợ chiều thu phớt nắng mờ,
Chiều thu, hoa đỏ rụng chiều thu
Gió về lạnh lẽo chân mây vắng,
Người ấy sang sông đứng ngóng đò.
Nếu biết rằng tôi đã lấy chồng,
Trời ơi! Người ấy có buồn không?
Có thầm nghĩ tới loài hoa… vỡ
Tựa trái tim phai, tựa máu hồng?